Jachtopziener Arjan aan het woord

Afgelopen maand hebben we eindelijk eens de tijd genomen om onze Arjan, de jachtopziener van landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, uitgebreid aan de tand te voelen over alles wat we altijd al over zijn bijzondere beroep wilden weten. Want jachtopziener zijn op een landgoed, wat houdt dat nou eigenlijk precies in? Ben je dan heel de dag aan het jagen? Arjan vertelde ons alle ins en outs van zijn beroep en deelde en passant ook nog wat van zijn landgoedfavorieten…  

Laten we hem eerst maar even voorstellen, onze Arjan. Een boomlange kerel en in zijn functie verantwoordelijk voor alles wat valt onder ‘Beheer & Schadebestrijding’ op het landgoed. Een buitenmens pur sang die zijn jachtakte eerder op zak had dan zijn rijbewijs. Die al op de leeftijd van 4 á 5 jaar met zijn vader, toen ook jachtopziener van beroep, het veld introk en eigenlijk niet beter weet dan deze manier van leven. Want eigenlijk is het geen beroep te noemen, jachtopziener ben je 24/7, 365 dagen per jaar en is echt iets dat je zelf moet willen. Op de vraag of hij nog weet wat het eerste dier was dat hij schoot moet hij even nadenken, maar komt dan met het antwoord: “dat zal een houtduif zijn geweest!“. Hij heeft zelf 2 honden die hem ondersteunen bij zijn werk; een Duitse Staande draadhaar waar hij mee kan lezen en schrijven en een jonge Duitse Wachtel van 3 jaar. Beide honden heeft hij zelf opgeleid, waarbij de training van de Duitse wachtel wat specifieker gericht is op het ‘nazoeken’ van wild. 
 
Hij is in mei 2013 gestart op het landgoed nadat hij voor school (hij volgde de opleiding stedelijk groen, bos- en natuurbeheer) stage moest lopen. Het 1e jaar liep hij nog mee met de oude jachtopziener maar nadat die vertrok werd Arjan door Frans baron van Verschuer gevraagd om een plan te schrijven met daarin zijn visie en hoe en wat hij aan zou willen pakken. Inmiddels zijn we ruim 10 jaar verder en is het de variatie in zijn werk die het leuk houdt. “Iedere dag is anders, op maandag spreken we de plannen voor de week door maar tussendoor komt er gedurende de week altijd van alles bij dat eigenlijk ook nog even moet”. Toen hij startte zaten er weinig beesten op het landgoed door een uit de klauwen gegroeide vossenpopulatie. Dat er nu o.a. weer een mooie populatie reeën rondloopt vindt ie iets om trots op te zijn. “Dan heb je eer van je werk en is het niet erg om iedere dag zo vroeg op te moeten staan”.  

Een dag uit het leven van… 
Op de vraag wat hij nu zoal de hele dag doet moet ie lachen. Want ja, dat is best veel en verschilt ook heel erg per seizoen. Het varieert van grasmaaien tot peren plukken, van 1x per week op kauwen & kraaien jagen tot gras en/of mais kuilen, en van reekalfjes zoeken met een drone tot het onderhoud van alle wandelpaden, grienden & uitrijpaden op het landgoed. Oh en dan hebben we ook nog het bosonderhoud: oude, zieke bomen er uitslepen, dood hout uit bomen halen, achterstallig snoei- en hakwerk uitvoeren etc etc. 

Ok even terug naar het begin. Grasmaaien, dat gebeurt hier op flink grotere schaal dan bij iemand thuis. Maar wat heeft een jachtopziener daarmee te maken? 
– “Hier op Mariënwaerdt maaien we op een andere manier dan de meeste boeren. Dat begint ermee dat we met een cyclomaaier maaien en ‘breder’ maaien dan de meeste maaimachines. Ook gaan we terug in snelheid, want boven de 16 km per uur maakt geen enkel wild schijn van kans om tijdig weg te komen. Ook maaien wij altijd van binnen naar buiten, zodat we het wild niet ´opsluiten´. Daarnaast maken we gebruik van een elektronisch apparaat dat een hoogtonig geluid uitstuurt waarmee beesten opschrikken en weggaan“. 

En waarom jaag je op vogels zoals kraaien, geven die zoveel overlast dan?  
– “Ja, omdat wij hier op het landgoed biologisch boeren gebruiken we onbehandeld zaad, dat voor meer overlast van vogels zorgt. Daarnaast heb je ook te maken met natte periodes waarin het graan gaat ‘legeren’ (plat tegen de grond gaat liggen) en dan vreten houtduiven al het graan op“.  

Leg eens uit hoe dat reekalfjes zoeken met een drone in zijn werk gaat… 
– “In april voordat we de eerste 2x de velden gaan maaien checken we die ‘s morgens vroeg met een drone. Let wel, het gaat dan om 120 bunder gras dus dat is een flinke klus. Een kalf is warmer dan zijn/haar omgeving, zodra de drone dit temperatuurverschil opmerkt stopt hij automatisch en zakt in hoogte voor een close-up. Een reekalf heeft het instinct om te blijven liggen, een haas of konijn vlucht dan weg. De drone verstuurt vervolgens een foto en de coördinaten naar mijn telefoon. De drone gaat vervolgens verder en ik kan erop af om te kijken of het reekalf er inderdaad ligt. Met handschoenen en een flinke pluk gras verzetten we voorzichtig het kalf om te voorkomen dat de trekker tijdens het maaien de kalfjes verwond of dood“. De geit (de moeder) vindt haar kalf door piepgeluiden terug, waarbij het van belang is dat er zo min mogelijk ‘mensengeur’ aan het kalf zit (vandaar de pluk gras in de handschoenen). 

Het nut van jagen 
Op landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt lopen ongeveer 150-200 reeën rond. Een geit krijgt gemiddeld 1,6 kalveren per jaar. ´Laat hem er nu eens 1 grootbrengen dan zit je al op 80 kalveren die er ieder jaar bijkomen. Daarvan schieten we er 25-30, verliezen we er 10 door aanrijdingen, 10 door ziekte, wellicht nog 1 of 2 die omkomen tijdens het maaien. Al met al groeit de populatie dan nog steeds´. Het jagen is daarmee noodzaak; een te grote groep zorgt voor veel zieke en zwakke dieren. De sprongen worden dan te groot en er heerst veel onrust waardoor veel dieren worden verstoten. Die gaan dwalen over het landgoed op zoek naar een nieuw territorium en worden dan met regelmaat aangereden. Een aangereden ree loopt 9 v/d 10 keer zwaargewond met ernstige snijwonden en botbreuken door en kruipt weg in de dekking. Arjan wordt als jachtopziener vervolgens gebeld om dit dier op te sporen en af te schieten. In slechts 25% van alle gemelde gevallen wordt het gewonde dier ook daadwerkelijk gevonden!

“In de periode van april tot oktober schieten we de reebokken die oud, gewond (denk aan een gebroken poot), ziek of slecht ontwikkeld zijn. Hiermee bedoelen we bokken met een minder goed ontwikkeld gewei of die erg mager zijn. Wat we schieten wordt op het landgoed gebruikt in de keuken. We jagen sowieso alleen op wilde eend, haas, konijn, fazant en houtduif. Het verwijderen van alle andere beesten (zoals o.a. vossen) noem je schadebestrijding“.

Gelukkig snapt ruim 80% van alle bezoekers die Arjan spreekt op het landgoed het nut van een goed jaagbeleid. Daarnaast jaagt Arjan sowieso vaak ‘s ochtends vroeg of ‘s avonds laat om de wandelaars en fietsers niet voor de voet te lopen.  

Arjan’s favorieten

Lente

• Mooiste plekje? In de lente is dit zeker de Appeldijk vanwege de prachtige bloesem, maar ook de boomgaard aan de Notendijk mag je dan niet overslaan. 
• Wild spotten? In mei bevallen de geiten van hun kalveren, maar het kalf van het jaar daarvoor, een zogeheten smalree, wordt dan verstoten. Daarmee valt de groep uit elkaar en moeten de smalreeën een nieuwe groep (een sprong) vinden, waarin de smalree dan gedekt kan worden. Aan de overkant van de Prinkel start er een wandelpad waarvandaan je dan met regelmaat reeën kunt spotten. Maar let op, parkeren daar is erg lastig (weinig plek). 

Zomer:  

• Mooiste plekje? Er is ook een heel mooi plekje dieper het landgoed in. Als je langs het parkbos loopt en linksaf de machinedreef inslaat, dan bevindt er zicht een perceel tussen de bomen in. Als dan het graan hoog staat en je het gouden uur te pakken hebt waarbij de oranje zonnestralen zo over het veld schijnen… supermooi! 
• Wild spotten? In de zomer zijn onze reeën wat moeilijk te spotten op het landgoed, want dan zijn de dieren erg verspreid. Een ree is pas laat in het jaar drachtig; ze wordt pas eind juli-aug gedekt waarna het kalf 1 tot 2 maanden ‘aangroeit’ in de buik van de moeder. Daarna komt de groei volledig tot stilstand. Vanaf januari ontwikkelt en groeit het kalf weer verder in de buik van de moeder. De reeën bevallen in mei/juni van hun jongen.  

Herfst: 

• Mooiste plekje? De Notenlaan. Vanwege het wild. En voor bezoekers is de aanwezigheid van De Stapelbakker een dikke plus! 
• Wild spotten? Op meerdere plekken op het landgoed goed wild is te spotten, dit vanwege dat van alle bomen en struiken etc. het blad afgaat én ook bijna alle gewassen van het land zijn. Het wild is hierdoor beter zichtbaar en zeker ’s ochtends vroeg en ’s avonds laat zijn er sprongen van wel 15 tot 20 dieren te zien.

Winter: 

• Mooiste plekje: Langs de Appeldijk, met de oude bomen zonder blad, een puur stilleven met de Linge op de achtergrond.  
• Wild spotten? ’s ochtends vroeg of ’s avonds laat zijn er sprongen van wel 15 tot 20 dieren te zien. Rondom de Notenlaan of op het ‘vierkant’ (als je vanaf de Notenlaan doorrijdt richting het Grote Huis zijn dit de akkervelden die je links en rechts passeert). Overdag zie je ze zelden want dan liggen ze verscholen in de bosjes te slapen.